Döviz kuru ile enflasyon arasındaki geçişkenlik: Türkiye Örneği

Abstract

Döviz kurları, ülkelerdeki pek çok makroekonomik büyüklüğü yakından etkileme potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada; Türkiye‟de, döviz kurlarının enflasyona olan geçişkenliği, TCMB‟nin açık enflasyon hedeflemesi rejimi uyguladığı 2006:M01- 2020:M06 dönemi dikkate alınarak yapısal kırılmalı zaman serisi analizi ile incelenmiştir. Serilerin durağanlığı; Carrion-i-Silvestre vd. (2009) çoklu yapısal kırılmalı birim kök testi ile incelenmiş ve tüm serilerin I(1) oldukları belirlenmiştir. Modellerde yer alan seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığı Maki (2012) çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile incelenmiş, serilerin eşbütünleşik oldukları görülmüştür. Uzun dönem analizleri DOLS yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve bu bağlamda, Türkiye‟de 2006:M01-2020:M06 döneminde döviz kurları %1 arttığında TÜFE‟nin %0.76, ÜFE‟nin %0.80, TÜFE-A‟nın %0.78, TÜFE-B‟nin %0.73, TÜFE C‟nin %0.69 ve TÜFE-D‟nin %0.72 oranında arttığı görülmüştür; kurdan en fazla etkilenen değişkenin ÜFE olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda döviz kurlarındaki artışların, ithal ara malları ve sermaye mallarının maliyetleri üzerinden bir maliyet enflasyonuna sebep olduğu görülmüştür. Kısa dönem analizleri de DOLS yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve döviz kurlarındaki artışın ÜFE üzerindeki etkisinin, uzun dönemde olduğu gibi TÜFE üzerindeki etkisinden daha büyük olduğu tespit edilmiştir. Yani; kur artışları ÜFE‟yi, TÜFE‟den daha fazla etkilememiştir. Sonuç olarak; döviz kurundan enflasyona doğru kısa dönemde güçlü, uzun dönemde zayıf nedensellik ilişkileri belirlenmiştir.

Exchange rates have the potential to closely affect many macroeconomic measures in countries. In this study, pass-through of inflation on exchange rates in Turkey is investigated by time series analysis with structural break considering the period of 2006:M01-2020:M06 in which the Central Bank has applied open inflation targeting regime. Stationarity of the series is examined by Carrion-i-Silvestre et al. (2009) multiple structural break unit root test and all series are determined to be I (1). The existence of cointegration relationship between the series in the models is examined by Maki (2012) multiple structural break cointegration test and the series are seen to be cointegrated. Long-term analyzes are performed by DOLS method, and in this context, it is found that when exchange rates in Turkey increased by 1% in 2006:M01-2020:M06 period, CPI increased by 0.76%, PPI by 0.80%, CPI-A by 0.78%, CPI-B by 0.73%, CPI-C by 0.69% and CPI-D by 0.72%. It is determined that the variable most affected by the exchange rate is PPI. In this case, it was seen that the increases in exchange rates caused cost inflation over the costs of imported intermediate goods and capital goods. Short term analyzes are also carried out by DOLS method and it is found that the effect of the increase in exchange rates on PPI is greater than the effect of it on CPI, as in the long term. That is, exchange rate increases did not affect PPI more than CPI. In conclusion; strong causality relationships from exchange rate to inflation in the short term and weak causality in the long term are determined.