Karlıdağ, HüseyinEren, Gültunay2025-10-242025-10-242023https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=G_oJ1rKE4SgJUkomyAKpR6hUOncjKRJPFwioLgeT_TKtC3LMNTQyS4ohmfwb0dW_https://hdl.handle.net/20.500.12899/1610Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, Meyve Yetiştirme ve Islahı Bilim Dalı2019-2021 yıllarında yürütülen bu çalışmada, Malatya ilinin Akçadağ, Darende, Doğanşehir ve Hekimhan ilçelerinde yetiştirilen Hocamız armudunun seleksiyon yoluyla ıslahı ve moleküler düzeyde karakterize edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, üstün özellikler gösteren 107 adet genotip belirlenmiştir. Belirlenen bu genotiplerin fenolojik gözlemleri, morfolojik ölçümleri, pomolojik özellikleri ve kimyasal analizleri yapılmıştır. Moleküler analizlerle genotipler arasında genetik bakımdan farklılıklar ortaya çıkarılmıştır. Bu farklılıklar, SSR (Simple Sequence Repeat) ve accD-pcal gen bölgesine göre belirlenmiş genetik parametrelerle açıklanmıştır. Hocamız armut genotiplerinin üstün özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Değiştirilmiş Tartılı Derecelendirme yöntemi kullanılarak, meyve albenisi, yeme kalitesi, meyve iriliği, suda çözünür kuru madde miktarı (SÇKM), meyve eti sertliği ve kumluluk gibi özellikleri değerlendirilmiştir. İlk yıl (2020) ortalama meyve ağırlığı 85.24 - 382.42 gr, suda çözünür kuru madde miktarı %10.6 - 17.2, titre edilebilir asitlik (TEA) içeriği %0.06 - 0.27 ve meyve eti sertliği 2.02 - 9.90 kg/cm2 arasında belirlenmiştir. İkinci yıl (2021) ise ortalama meyve ağırlığı 81.88 - 289 gr, suda çözünür kuru madde miktarı %11.2 - 18.1, titre edilebilir asitlik içeriği %0.06 - 0.19 ve meyve eti sertliği 1.16 - 10.73 kg/cm2 arasında değişim göstermiştir. Sonuç olarak, 2020 yılında belirlenen Hocamız armut genotipinden 41 tanesi ümitvar olarak seçilmiştir. 2021 yılında ise aynı genotipler kullanılarak yapılan çalışmalar sonucunda 36 armut genotipi ümitvar olarak seçilmiştir. Hocamız armut genotipi ile yerli ve uluslararası çeşitler arasındaki genetik ilişki 10 SSR lokusu kullanılarak incelenmiştir. Bu incelemede 53 allel tespit edilmiştir ve en polimorfik lokus olarak 7 allel veren CH01d09 lokusu belirlenmiştir. Ortalama beklenen heterozigotluk değeri (He) 0.413 olarak bulunurken, ortalama gözlenen heterozigotluk değeri (Ho) 0.300 olarak tespit edilmiştir. Bu çalışma sonucunda, 2 homonim durum (26) ve (29 - 50 - 58) nolu genotipler tespit edilmiştir. . Hocamız armut genotipleri içerisinde benzerlik oranları %80 ile %100 arasında belirlenmiştir. Bu çalışma sonucunda, Malatya ilinde yetiştirilen Hocamız armudunun ıslahında kullanılabilecek üstün özellikleri gösteren genotipler belirlenmiş ve moleküler düzeyde karakterize edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Malatya, Hocamız armudu, seleksiyon ıslahı, moleküler karakterizasyonIn this study conducted in 2019-2021, it is aimed to characterize the Hocamız pear, which is grown in Akçadağ, Darende, Doğanşehir and Hekimhan districts of Malatya province, by selection and to characterize it at the molecular level. For this purpose, 107 genotypes with superior characteristics were identified. Phenological observations, morphological measurements, pomological properties and chemical analyzes of these genotypes were performed. Genetic differences between genotypes were revealed by molecular analyzes. These differences were explained by genetic parameters determined according to SSR (Simple Sequence Repeat) and accD-pcal gene region. In order to determine the superior characteristics of pear genotypes, the Modified Weighed Grading method was used to evaluate the characteristics such as fruit attractiveness, eating quality, fruit size, amount of water-soluble dry matter (SÇKM), fruit flesh hardness and sandiness. In the first year (2020), the average fruit weight was 85.24 - 382.42 g, the amount of water-soluble dry matter was % 10.6 - 17.2, the titrated acidity (TEA) content was % 0.06 - 0.27 and the pulp hardness was determined between 2.02 - 9.90 kg/cm2. In the second year (2021), the average fruit weight ranged from 81.88 to 289 g, the amount of water-soluble dry matter ranged from % 11.2 to 18.1, the titrated acidity content from % 0.06 to 0.19 and the pulp hardness from 1.16 to 10.73 kg/cm2. As a result, 41 of the Hocamız pear genotypes determined in 2020 were selected as promising. In 2021, 36 pear genotypes were selected as promising as a result of studies using the same genotypes. The genetic relationship between pear genotype and domestic and international varieties was examined using 10 SSR loci. In this examination, 53 alleles were detected and the CH01d09 locus, which gave 7 alleles, was determined as the most polymorphic locus. The average expected heterozygosity value (He) was found to be 0.413, while the average observed heterozygosity value (Ho) was found to be 0.300. As a result of this study, genotypes 2 homonym states (26) and (29 - 50 - 58) were identified. The similarity rates in pear genotypes were determined between 80% and 100%. As a result of this study, genotypes showing the superior characteristics that can be used in the breeding of Hocamız pear grown in Malatya province have been determined and characterized at the molecular level. KEYWORDS: Malatya, Hocamız pear, selection breeding, molecular characterizationtrinfo:eu-repo/semantics/openAccessZiraatAgricultureDoctoral Thesis1212794620