Göker, Mustafa2022-04-192022-04-192021Göker, M. (2021). Covid-19 Pandemisi Nedeniyle Uygulanan İhracat Kısıtlamalarının DTÖ Kuralları Bağlamında Değerlendirilmesi. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi , 2 (2) , 178-198 .2717-7890https://dergipark.org.tr/tr/pub/mtuiyb/issue/65615/948918https://hdl.handle.net/20.500.12899/1004Covid-19 salgını 2020 yılının ilk aylarında hemen hemen bütün dünyaya yayılarak bir pandemi haline dönüşmüştür. Pandemi, tıbbi ürünler, temizlik ürünleri ve kişisel koruyucu donanımlar gibi mallarda patlayan bir talep ve bunun karşısında yetersiz kalan bir arza neden olmuştur. Bu durum, devletlerin önceliğini kendi ulusal ihtiyaçlarına vermesine ve bahsedilen belirli ürünlerde ihracatı miktar olarak sınırlayan veya tümden yasaklayan tedbirlere başvurmasına yol açmıştır. Birbiri ardına uygulamaya konulan ihracat kısıtlamaları, bunların uluslararası ticaret hukukunun (Dünya Ticaret Örgütü-DTÖ hukuku) kuralları içindeki yerini gündeme getirmiştir. GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) Madde XI.1, kural olarak, hem ithalatta hem de ihracatta miktar kısıtlamalarını yasaklamaktadır. Ancak, GATT’ta bu yasaktan kaçış imkânı veren çeşitli hükümler bulunmaktadır. Madde XI.2, genel miktar kısıtlamaları yasağının kapsamı dışında kalan bir liste vermekte olup, münhasıran ihracata ilişkin olan XI.2(a) bendi, elzem nitelikli gıda veya öteki ürünlerde ortaya çıkabilecek ciddi kıtlığı önlemek veya hafifletmek için geçici olarak ihracat kısıtlayıcı veya yasaklayıcı tedbirler almayı mümkün kılmaktadır. Genel istisnalara dair Madde XX ile güvenlik istisnalarına dair Madde XXI’in bazı hükümleri de ihracatta miktar kısıtlayıcı tedbirler almaya imkân verir niteliktedir. Ayrıca, DTÖ hukukunda bu tür tedbirlere dair prosedürel bazı gerekler bulunmaktadır. Diğer taraftan, pandemi nedeniyle alınan ihracatı kısıtlayıcı veya yasaklayıcı tedbirlerin uluslararası ticaret üzerinde yaratabileceği sakıncalara dair çeşitli tartışmalar ve çözüm önerileri de gündeme gelmiştir.The Covid-19 outbreak spread almost all over the world in the early 2020 and turned into a pandemic. The pandemic has resulted in a demand boom and inadequate supply for goods such as medical products, cleaning products and personal protective equipment. This has led states to prioritize their own national needs and resort to measures that limit export in quantity or prohibit it altogether in certain products mentioned. Export restrictions implemented one after another have brought their place within the rules of international trade law (World Trade Organization-WTO law) into the agenda. GATT Article XI.1 prohibits, as a rule, quantitative restrictions on both import and export. However, there are various provisions in GATT that allow escape from this prohibition. Article XI.2 gives a list that falls outside the scope of the general prohibition of quantity restrictions, and sub-paragraph XI.2 (a), which is exclusively for export, makes it possible to take temporary export-restrictive or prohibitive measures to prevent or mitigate ciritical shortages in food or other products essential to exporting country. Some provisions of Article XX on general exceptions and Article XXI on security exceptions also allow quantitative measures to be taken in export. In addition, there are some procedural requirements in WTO law regarding such measures. On the other hand, various debates and solution proposals have been brought forward regarding the inconveniences of export-restrictive or prohibitive measures on international trade.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessCovid-19İhracat KısıtlamalarıDTÖ KurallarıCovid-19PandemicExport RestrictionsWTO RulesArticle22178198