Temel, MükreminTınmaz A., BircanÖztürk, MustafaGündüz, Orhan2022-03-112022-03-112018TEMEL, M., TİNMAZ, A. B., ÖZTÜRK, M., & GÜNDÜZ, O. (2018). Dünyada ve Türkiye’de tıbbi-aromatik bitkilerin üretimi ve ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21, 198-214.https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.473036https://hdl.handle.net/20.500.12899/604Çalışmada, tıbbi ve aromatik bitkilerinin 2000’li yıllardan günümüzekadar üretimi, dünya ticareti ve değişimi hakkında detaylı bilgilervermek amaçlanmıştır. Araştırma verileri FAO, ITC kayıtlarındantarama, süzme ve gruplandırma usulüyle elde edilmiş ve çizelgelerdeözetlenmiştir. Bulgulara göre muhtelif sayıda tıbbi ve aromatikbitkinin yaklaşık 36 milyon hektar alanda tarımı yapılmakta, üretimmiktarı yönünden kahve, kakao, çay, kırmızı biber ilk sıralarda yeralmaktadır. Kakao, çay, nane üretim alanları 2016 yılına kadaryaklaşık %50 artmıştır. Buna karşın keçiboynuzu, karabuğday,kenevir, şerbetçiotu üretim alanlarında azalışlar meydana gelmiştir.Tıbbi ve aromatik bitkilerin dış ticaretinde birçok bitki yeralmaktadır. Dünya tıbbi ve aromatik bitkiler ticaretinin büyüklüğü2000 yılında 50 milyar dolarken 2016 yılında 180 milyar dolarayükselmiştir. Kahve, kakao, çay ticaretin ilk sıralarında yeralmaktadır. Brezilya en önemli kahve ihracatçısı iken ABD ise enönemli ithalatçı konumundadır. Uçucu yağlar ihracatında, Çin ilksırada yer alırken ithalatta ilk sırayı ABD almaktadır. Ticaret hacmi%300 artışla en fazla kahve, çay ve mate grubunda gerçekleşmiştir.Türkiye ise dünya ticaretinde orta sıralarda yer almaktadır.Araştırma bulgularına göre Türkiye’de yaklaşık 20 çeşit tıbbi vearomatik bitkinin 1,3 milyon dekar alanda tarımı yapılmaktadır.2000’den 2015 yılına üretim alanları yaklaşık %40 artmıştır. Tıbbi vearomatik bitkileri dış ticareti, 2015 yılında, 280 milyon dolar ihracatve 254 milyon dolar ithalat şeklinde gerçekleşmiştir. İhracatta kekik%25’lik payla ilk sırada yer almaktadır. İthalatın %61’ini kahveoluşturmaktadır. İhracatta en önemli uçucu yağlar gül, kekik,stearopten, portakaldır. İthalatta önemli uçucu yağlar nane, portakal,limon, diğer turunçgiller, lavantadır. Sonuç olarak, dünya tıbbi vearomatik bitkilerinin üretimi artmakla birlikte ticareti daha hızlıartmaktadır.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessMedicinal and Aromatic PlantsProductionExportImport,Turkey,WorldArticle10.18016/ksutarimdoga.vi.47303621Özel198214