Malatya koşullarında yetiştirilen ferragnes ve ferraduel badem çeşitlerine uygulanan dönemsel su stresi ve taban gübresi dozlarının verim ve gelişime etkisi

Abstract

Küresel ısınma neticesinde oluşan kuraklıkla beraber yağışların azalması ve dağılımında meydana gelen değişiklikler, mevcut su kaynaklarının mümkün olan en etkin bir şekilde kullanılması zorunluluğunu beraberinde getirmektedir. Ayrıca son yıllarda giderek artmakta olan badem yetiştiriciliğinde kullanılan kimyasal gübrelerin ülkemiz koşullarında optimize edilmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmada, sulama dönemlerinin atlanması ile uygulanan bir kısıtlı sulama yöntemi ve üç farklı taban gübresi dozunun badem yetiştiriciliğindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışma, 2018 ve 2019 yıllarında Malatya Turgut Özal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Araştırma ve Uygulama ve Bahçesi'nde yürütülmüştür. Çalışmada, 2012 yılında 5×5 m mesafeli dikilmiş Ferragnes ve Ferraduel çeşitlerine ait badem ağaçları bitki materyali olarak kullanılmıştır. Kısıtlı sulama uygulamaları kapsamında, yetiştiricilik dönemi boyunca yapılan 6 sulamadan tamamının yapıldığı kontrol uygulaması yanında sırasıyla birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci sulamaların yapılmadığı beş farklı kısıtlı sulama uygulaması yapılmıştır. Gübreleme uygulamaları kapsamında ise 2, 4 ve 8 kg ağaç-1 %15 Azot, %15 Fosfor, %15 Potasyum ve %15 Kükürt içeren kompoze gübre uygulaması yapılmıştır. Yapılan uygulamaların etkinliğinin belirlenmesi amacıyla ağaç başı kabuklu ve iç badem verim değerlerinin yanı sıra, bazı fiziksel meyve kalite özellikleri ölçülmüş, gövde, ana dal çapı genişleme değerleri kaydedilmiştir. Yapılan sulama uygulamaları sonucunda Ferragnes çeşidinde en yüksek ağaç başı kabuklu ve iç meyve verimi değerleri sırasıyla 15.3 ve 5.1 kg ağaç-1 ile ikinci sulamanın yapılmadığı kısıtlı sulama uygulamasından elde edilmiş olup bunu sırasıyla kontrol ve beşinci sulamanın yapılmadığı uygulama izlemiştir. Gübreleme uygulamalarında ise en yüksek ağaç başı kabuklu ve iç meyve verim değerleri sırasıyla 14.9 ve 4.8 kg ağaç-1 ile 4 kg kompoze gübre uygulamasından elde edilmiştir. Ferraduel çeşidinde ise uygulamalar arasında verim değerleri açısından istatistiki anlamda önemli seviyede bir fark elde edilememiştir. Çalışma sonucunda özellikle ikinci dönem olmak üzere uygulanan kısıtlı sulama uygulamaları ile badem yetiştiriciliğinde önemli bir verim ve meyve kalitesi kaybı oluşturmaksızın su tasarrufu yapılabileceği, gübreleme uygulamalarında ise 4 kg taban gübresi dozunun diğer uygulamalarla karşılaştırıldığında yetiştiricilik açısından uygun olabileceği görülmüştür.

Together with drought caused by global warming, the decrease in precipitation and changes in its distribution bring along the necessity of using the existing water resources in the most efficient way possible. In addition, it is important to optimize the chemical fertilizers under the conditions of our country used in almond growing which has been increasing in recent years. In this study, the effects of a deficit irrigation method applied by skipping irrigation periods and three different basal fertilizer doses on almond cultivation were investigated. The study was carried out in Malatya Turgut Özal University, Faculty of Agriculture, Research and Application Orchard in 2018 and 2019. In the study, almond trees belonging to Ferragnes and Ferraduel cultivars planted in 5×5 m distance in 2012 were used as plant material. As part of the deficit irrigation applications, in addition to the control application in which all 6 irrigations were made during the cultivation period, five different deficit irrigation applications applied as skipping first, second, third, fourth and fifth irrigations, respectively. Within the scope of the fertilization applications, 2, 4 and 8 kg tree-1 of a composite fertilizer containing 15% Nitrogen, 15% Phosphorus, 15% Potassium and 15% Sulfur were applied. In order to determine the influences of the applications, some physical fruit quality characteristics were measured, as well as the shelled and unshelled yield values per tree, and the enlargement values of the stem and main branch diameter were recorded. As a result of the irrigation applications, the highest shelled and unshelled fruit yield per tree values were obtained from the second application with 15.3 and 5.1 kg tree-1, respectively, followed by the application without control and fifth irrigation, respectively. In fertilization applications, the highest yield of shelled and unshelled fruit per tree was obtained from 4 kg composite fertilizer application with 14.9 and 4.8 kg tree-1, respectively. In the Ferraduel cultivar, no statistically significant difference was found between the applications in terms of yield values. As a result of the study, it was observed that water savings can be made in almond cultivation without causing a significant loss of yield and fruit quality with deficit irrigation practices, especially in the second period, and that the 4 kg basal fertilizer dose in fertilization applications can be suitable for growing compared to other applications.