Likbez Kampanyası Dönemindeki Propaganda Posterleri Üzerine Göstergebilimsel Bir İnceleme

Abstract

1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi’nden sonra Rusya’da iktidar, Vladimir Lenin liderliğindeki Bolşeviklerin eline geçmektedir. Ekim Devrimi’nden iki yıl sonra 26 Aralık 1919 tarihinde Lenin’in yönetiminde “Nüfus Arasında Cehaletin Ortadan Kaldırılması” (ликвида́ция безгра́мотности у населения) başlığında, Likbez (Ликбез) kısa adıyla Rusya’da okuryazarlık kampanyası başlatılmakta ve kampanyayla birlikte ülkede eğitim düzeyinin yükseltilmesine yönelik yoğun bir çaba sarf edilmektedir. Özellikle kampanya kapsamında kitap okumasının teşvik edilmesine ve kitlelerin okuma alışkanlığının gelişmesine yönelik propaganda faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Bu aşamada dönemin önde gelen kitle iletişim araçlarından biri olan propaganda posterlerinden yararlanılmaktadır. Çalışmada Lenin döneminde başlatılan Likbez’de kitlelerin kitap okumasının teşvik edilmesi sürecinde propaganda posterlerinden ne şekilde yaralanıldığının ve hangi mesajların verildiğinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu amaçla çalışmada kota örneklemi kullanılarak belirlenen 9 propaganda posteri, Rus dilbilimci Roman Jakobson’un göstergebilim kavramları ışığında analiz edilmektedir. Çalışmada elde edilen bulgularda kitap okuyan insanların mutlu ve huzurlu bir yaşama sahip olacağına yönelik algıların oluşturulmaya çalışıldığı, diğer yandan kitap okumanın Komünizm ideolojisiyle yakınlaşmanın bir yolu olarak sunulduğu ortaya çıkarılmaktadır.

The Bolsheviks led by Vladimir Lenin seized power in Russia after the October Revolution in 1917. A literacy campaign was launched in Russia under the title of "Elimination of Ignorance Among the Population" with the short name Likbez and an intense effort was made to raise the level of education with the campaign in the country under the leader ship of Lenin on December 26, 1919. Especially within the scope of the campaign, propaganda activities were carried out to encourage reading books and to develop the reading habits of the masses. At this stage, propaganda posters, one of the leading mass media tools of the period, were used. In the study, it was aimed to reveal how the propaganda posters were used and what messages were given in the process of encouraging the masses to read books in Likbez, which was initiated in Lenin's reign. For this purpose, 9 propaganda posters determined were analyzed in the light of the semiotics concepts of the Russian linguist Roman Jakobson. In the findings of the study, it was revealed that the perceptions that people who read books would have a happy and peaceful life were tried to be formed, on the other hand, reading was presented as away of getting closer to the Communism ideology.