Selahaddîn Eyyûbî'nin Âmid'i kuşatması ve ele geçirmesi üzerine bir değerlendirme

Abstract

1180’lerin başında Mısır’da İslâm dünyasının en iddialı hükümdarı olarak kendini gösteren Selahaddîn Eyyûbî’nin temel hedefi Müslümanlar arasında siyasî ve kültürel bir birlik kurmak, böylece Haçlılara karşı güçlü ve yekpare bir İslâmî blok oluşturmaktı. Takriben iki asırdan beri İslâm ülkelerinde ciddi sorunlara sebebiyet veren Haçlıları bölgeden söküp atabilmenin başka bir yolu yoktu. Sultan bu amaçla Mısır’dan çıkıp Doğu Akdeniz hattını takip ederek Filistin ve Suriye’deki Müslüman bölgelerini kontrol altına almış, bu doğrultuda el-Cezîre coğrafyasını da kurmaya çalıştığı siyasî birliğe dâhil olmasına gayret etmişti. Fırat’ın doğusunu hedef aldığı bilinen ve özellikle Âmid’i (Diyarbakır) ele geçirdiği harekâtını bu minvalde değerlendirmek mümkündür. O, şehri ele geçirdikten sonra Artuklulara bırakarak birçok kazanım elde etmiş, bunu daha sonra önüne koyduğu hedefler açısından önemli bir kaynağa dönüştürmüştür. Bu çalışma Âmid’in tarihî bakımdan sahip olduğu önem üzerinden Selahaddîn Eyyûbî’nin şehri kuşatması ve ele geçirmesini konu edinmekte, hadisenin tarihî-siyasî bağlamını değerlendirmektedir.

In the early 1180s, the main goal of Salahaddin Eyyubi, who was the most assertive ruler of the Islamic world in Egypt, was to establish a political and cultural unity among Muslims, thus creating a powerful and monolithic Islamic bloc against the Crusaders. There was no other way to dismantle the Crusaders who had caused serious problems in Islamic countries for nearly two centuries. For this purpose, the Sultan get off from Egypt and go ahead throughout Eastern Mediterranean line and took control of the Muslim regions in Palestine and Syria and tried to include al-Djazirah in the political unity that he was trying to establish. It is possible to evaluate the operation which was known to target the east of the Euphrates and in particular seized Amid in this context. He made many gains by leaving it to the Artuqids after he conquered the city and converted it into an important resource for the goals it set after. This study focuses on the siege and seizure of Saladin by Ayyubi over the importance of Amid, and evaluates the historical-political context of the event.